هر بار که یک کاربر از طریق مرورگر خود به وبسایتی مراجعه میکند یا درخواستی به یک سرور ارسال میشود، ارتباط میان این دو از طریق کدهای وضعیت HTTP برقرار میگردد. این کدها اطلاعاتی درباره وضعیت پردازش درخواست ارائه میدهند و به پنج دسته کلی تقسیم میشوند. در میان این گروهها، خطاهای سری ۴۰۰ به مشکلاتی مربوط میشوند که ناشی از درخواستهای نامعتبر کاربر هستند. در ادامه، برخی از رایجترین خطاهای سری ۴۰۰ بررسی و نحوه برطرف کردن آنها توضیح داده خواهد شد.
کدهای وضعیت HTTP و اهمیت آنها
کدهای وضعیت HTTP بخش مهمی از معماری وب هستند که نحوه تعامل میان مرورگر (کلاینت) و سرور را مشخص میکنند. این کدها در هدر پاسخهای HTTP ارسال میشوند و به مرورگر اعلام میکنند که درخواست ارسالشده چه سرنوشتی داشته است. بهطور کلی، این وضعیتها در پنج دسته اصلی تقسیم میشوند که هرکدام نقش مشخصی در فرآیند پردازش درخواستها دارند.
- 1xx (اطلاعاتی): نشاندهنده پردازش درخواست است
کدهای سری 1xx به این معنی هستند که درخواست دریافت شده و در حال پردازش است، اما هنوز پاسخی نهایی به کلاینت ارسال نشده است. این نوع کدها در تعاملات بلادرنگ، مانند ارتباطات وبسوکت و پروتکل HTTP/2، کاربرد دارند. این سری از کدها کمتر در تعاملات روزمره کاربران با وبسایتها مشاهده میشوند و بیشتر در فرآیندهای بهینهسازی ارتباطات شبکهای و بارگذاری دادهها کاربرد دارند.
- 2xx (موفقیتآمیز): بیانگر پردازش موفقیتآمیز درخواست است
کدهای سری 2xx زمانی ارسال میشوند که درخواست کلاینت بهدرستی پردازش شده و نتیجه مطلوبی داشته است. این کدها نشانهای از عملکرد صحیح سرور و تکمیل موفقیتآمیز درخواست هستند. این دسته از کدها نشاندهنده عملکرد صحیح یک وبسایت یا API هستند و معمولا نیازی به اقدام خاصی از سوی کاربر ندارند.
- 3xx (ریدایرکت): نشاندهنده تغییر مسیر درخواست است
کدهای سری 3xx برای مواقعی استفاده میشوند که محتوا یا منبع درخواستشده در مکان دیگری قرار دارد یا باید کاربر به مسیر جدیدی هدایت شود. این کدها در سئو و بهینهسازی سایت نیز اهمیت زیادی دارند. ریدایرکتهای صحیح باعث حفظ تجربه کاربری و بهبود عملکرد سایت در موتورهای جستجو میشوند. درحالیکه ریدایرکتهای نامناسب میتوانند مشکلاتی مانند حلقههای بیپایان و کاهش سرعت سایت ایجاد کنند.
- 4xx (خطای کاربر): حاکی از مشکل در درخواست ارسالی توسط کاربر است
کدهای سری 4xx زمانی ارسال میشوند که مشکلی در درخواست ارسالی از سمت کلاینت (مرورگر یا کاربر) وجود داشته باشد. این خطاها معمولا به مشکلاتی مانند واردکردن آدرس اشتباه، عدم احراز هویت یا تلاش برای دسترسی غیرمجاز مرتبط هستند. مدیریت صحیح این خطاها باعث بهبود تجربه کاربری و کاهش تأثیرات منفی روی عملکرد وبسایت میشود.
- 5xx (خطای سرور): مرتبط با مشکلات داخلی سرور است
کدهای سری 5xx به مشکلاتی اشاره دارند که در سرور رخ دادهاند و مانع از پردازش صحیح درخواست میشوند. این خطاها معمولا به دلیل مشکلات نرمافزاری، افزایش بار سرور یا پیکربندی نادرست ایجاد میشوند. برای رفع این خطاها، معمولا باید به بررسی تنظیمات سرور، لاگهای خطا و وضعیت منابع سرور پرداخته شود.
چرا خطاهای سری ۴۰۰ اهمیت دارند؟
همانطور که بالاتر اشاره شد، خطاهای سری ۴۰۰ به درخواستهای نامعتبر مربوط میشوند و تأثیر مستقیمی بر تجربه کاربری و عملکرد وبسایت دارند. تأثیر این خطاها فراتر از یک پیام خطای ساده است و اگر بهدرستی مدیریت نشوند، میتوانند پیامدهای منفی قابلتوجهی برای وبسایت داشته باشند.
یکی از مهمترین تأثیرات خطاهای سری ۴۰۰، کاهش رتبه سئو است. موتورهای جستجو مانند گوگل به تجربه کاربری اهمیت زیادی میدهند و اگر کاربران مکرراً با صفحات دارای خطاهای سری ۴۰۰ مواجه شوند، سایت را بهعنوان یک منبع نامعتبر در نظر میگیرند. این مسئله میتواند باعث کاهش رتبه سایت در نتایج جستجو و در نتیجه کاهش ترافیک ارگانیک شود.
علاوه بر این، خطاهای سری ۴۰۰ میتوانند تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار دهند. وقتی کاربران هنگام بازدید از سایت با خطاهایی مانند “۴۰۴ صفحه یافت نشد” یا “۴۰۳ دسترسی ممنوع” مواجه شوند، ممکن است سایت را ترک کرده و دیگر بازنگردند. این موضوع نرخ پرش (Bounce Rate) را افزایش داده و میزان تعامل کاربران را کاهش میدهد که هر دو عامل در ارزیابی کیفیت سایت توسط موتورهای جستجو تأثیرگذار هستند.
از نظر امنیتی، برخی از این خطاها میتوانند نشاندهنده مشکلات امنیتی یا آسیبپذیریهای سایت باشند. برای مثال، خطای ۴۰۱ Unauthorized در صورت عدم پیکربندی صحیح، ممکن است اطلاعات حساس را در معرض خطر قرار دهد. همچنین، خطای ۴۲۹ Too Many Requests نشان میدهد که سایت تحت حمله احتمالی یا درخواستهای بیشازحد قرار دارد که میتواند به کاهش سرعت و حتی از دسترس خارج شدن سایت منجر شود.
خدمات بهبود امنیت سایت
معرفی رایجترین خطاهای سری ۴۰۰ و نحوه رفع آنها
در این بخش، رایجترین خطاهای سری ۴۰۰ معرفی و نحوه رفع هرکدام از آنهاف بررسی خواهند شد:
۱. ارور ۴۰۰ Bad Request
اولین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به خطای ۴۰۰ Bad Request میشود که یکی از رایجترین خطاهای سری ۴۰۰ است و زمانی رخ میدهد که درخواست ارسالشده از سمت کاربر دچار نقص، نادرستی یا فرمت نامعتبر باشد. در واقع این خطا نشان میدهد که سرور نمیتواند درخواست را تفسیر یا پردازش کند؛ زیرا اطلاعاتی که دریافت کرده است، مطابق با استانداردهای لازم برای پردازش صحیح درخواست نیستند.
این خطا میتواند دلایل متعددی داشته باشد. اما در همه موارد مشکل از سمت کلاینت (کاربر) نشأت میگیرد و ارتباط مستقیمی با نحوه ارسال درخواست دارد. بهعبارتدیگر، وقتی مرورگر برنامه یا هر سرویس دیگری که درخواست را ارسال کرده است اطلاعات نادرستی را در قالب HTTP Request ارائه دهد، سرور درخواست را رد کرده و خطای ۴۰۰ نمایش داده میشود.
نحوه رفع ارور ۴۰۰ Bad Request
- حافظه کش و کوکیهای مرورگر پاک شود.
- بررسی شود که URL به درستی وارد شده است.
- درخواستها در ابزارهای توسعه مرورگر بررسی گردد.
۲. ارور ۴۰۱ Unauthorized
دومین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به خطای ۴۰۱ Unauthorized است. در مواقعی رخ میدهد که دسترسی به یک منبع خاص نیازمند احراز هویت باشد اما اطلاعات احراز هویت بهدرستی ارسال نشده یا معتبر نباشد. این خطا نشاندهنده آن است که کاربر یا مرورگر مجوز لازم برای مشاهده یا دسترسی به محتوای موردنظر را ندارد و سرور درخواست او را رد کرده است.
این خطا زمانی اتفاق میافتد که یک صفحه، فایل یا منبع خاصی روی وبسایت دارای محدودیتهای امنیتی باشد و کاربران تنها در صورتی بتوانند به آن دسترسی داشته باشند که اطلاعات ورود معتبری را ارائه دهند. در بسیاری از موارد، این اطلاعات شامل نام کاربری و رمز عبور یا توکنهای امنیتی هستند که به کاربر اجازه ورود به بخش محافظتشدهای از سایت را میدهند.
نحوه رفع ارور ۴۰۱ Unauthorized
- اطلاعات ورود مجددا بررسی شود.
- در صورت استفاده از API، توکن احراز هویت بررسی گردد.
- مجوزهای دسترسی کاربر بازبینی شود.
۳. ارور ۴۰۳ Forbidden
سومین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۰۳ Forbidden میشود که یکی از خطاهایی است که ممکن است هنگام تلاش برای دسترسی به یک صفحه وب مشاهده کنید. این خطا به این معنی است که سرور درخواست شما را دریافت کرده است اما به دلایلی که به مسائل مجوز مربوط میشود، اجازه دسترسی به منبع یا صفحه درخواستی را نمیدهد.
همچنین ارور ۴۰۳ Forbidden علاوه بر مشکلات مربوط به مجوزها، به دلیل محدودیتهای تحریمی جغرافیایی هم رخ میدهد. این نوع محدودیتها بهوسیله سرورهای وب یا شبکههای توزیع محتوا (CDN) اعمال میشوند تا دسترسی کاربران از مناطق خاص جغرافیایی محدود یا مسدود شود. به عنوان مثال، برخی سایتها یا سرویسها ممکن است بهطور عمدی دسترسی کاربران از کشورهای خاص را به دلایل قانونی یا تحریمی محدود کنند. در این صورت حتی اگر شما درخواست معتبر داشته باشید، به دلیل محل جغرافیاییتان ممکن است به شما اجازه دسترسی به منابع وب داده نشود و خطای ۴۰۳ رخ دهد.
CDN چیست؟ معرفی بهترین شبکه توزیع محتوا
نحوه رفع ارور ۴۰۳ Forbidden
- تنظیمات سطح دسترسی فایلها و پوشههای سرور بررسی شود.
- قوانین مربوط به فایروال و افزونههای امنیتی اصلاح گردد.
- فایل
.htaccess
برای وجود محدودیتهای نامناسب بررسی شود. - از VPN برای رفع تحریمها استفاده کنید.
۴. ارور ۴۰۴ Not Found
چهارمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۰۴ Not Found است. این ارور زمانی رخ میدهد که صفحه یا منبع موردنظر در سرور موجود نباشد. وقتی شما یک URL را وارد میکنید، سرور تلاش میکند تا صفحه یا فایلی که درخواست کردهاید را پیدا کند. اگر این صفحه حذف شده باشد یا آدرس آن تغییر کرده باشد، سرور نمیتواند به درستی پاسخ دهد و این خطا را نمایش میدهد.
این خطا به دلیل یکی از دو دلیل عمده اتفاق میافتد:
اول، ممکن است صفحهای که قبلا وجود داشت دیگر در سرور موجود نباشد. مثلاًممکن است سایت آن را حذف کرده یا به کلی تغییر داده باشد.
دوم، ممکن است آدرس URL واردشده اشتباه باشد یا بهطور دستی تغییر کرده باشد. در هر صورت، سرور قادر به پیدا کردن منبع موردنظر نیست و بنابراین، پیامی مبنی بر “یافت نشدن” یا “عدم وجود” آن را به کاربر نمایش میدهد.
نحوه رفع ارور ۴۰۴ Not Found
- لینکهای شکسته در سایت اصلاح شوند.
- در صورت تغییر آدرس صفحه، ریدایرکت ۳۰۱ به آدرس جدید تنظیم گردد.
- صفحه ۴۰۴ سفارشی طراحی شود تا کاربران به صفحات مرتبط هدایت شوند.
۵. ارور ۴۰۷ Proxy Authentication Required
پنجمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۰۷ Proxy Authentication Required میشود. این ارور زمانی نمایش داده میشود که درخواست از طریق یک سرور پروکسی ارسال شده باشد و سرور پروکسی نیاز به احراز هویت برای پردازش درخواست داشته باشد. در این حالت سرور پروکسی درخواست احراز هویت از کاربر یا سیستم میکند؛ اما اطلاعات لازم برای تایید هویت ارائه نمیشود.
پروکسیها برای کنترل دسترسی به شبکهها و منابع اینترنتی مورد استفاده قرار میگیرند و ممکن است در مواقعی برای افزایش امنیت یا مدیریت ترافیک، نیاز به احراز هویت از سوی کاربر یا سیستم داشته باشند. به عبارت دیگر زمانی که سرور پروکسی نمیتواند هویت کاربر را تایید کند، اجازه دسترسی به منابع وب را نمیدهد و ارور ۴۰۷ را برمیگرداند.
نحوه رفع ارور ۴۰۷ Proxy Authentication Required
- اطلاعات ورود به پروکسی بررسی و تصحیح شود.
- تنظیمات مربوط به پروکسی در مرورگر یا سیستم تغییر یابد.
۶. ارور ۴۱۰ Gone
ششمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۱۰ Gone است که به کاربر اطلاع میدهد که منبع یا صفحهای که درخواست کرده است، دیگر در دسترس نیست و به طور دائمی حذف شده است. این خطا مشابه ارور ۴۰۴ است؛ با این تفاوت که در ارور ۴۰۴ فقط نشاندهنده این است که منبع پیدا نمیشود و ممکن است به دلایلی مانند تغییر آدرس یا مشکل موقتی باشد. اما در ارور ۴۱۰، سرور به صراحت اعلام میکند که منبع درخواستشده به طور دائم از دسترس خارج شده است.
این کد به این معنی است که منبعی که کاربر به دنبال آن است به طور قطعی و دائمی از سرور حذف شده است و دیگر هیچ راهی برای دسترسی به آن وجود ندارد. این نوع ارور زمانی رخ میدهد که یک سایت یا سرور تصمیم میگیرد که صفحه یا فایل خاصی را برای همیشه حذف کند و دیگر به آن نیاز ندارد.
برخلاف ارور ۴۰۴ که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، ارور ۴۱۰ به طور مشخص بیان میکند که حذف این منبع قطعی است و دیگر بازنخواهد گشت. در حقیقت ارور ۴۱۰ میتواند برای موتورهای جستجو و سایر سیستمها مفید باشد. زیرا به آنها میفهماند که یک منبع دیگر نباید ایندکس یا ذخیره شود؛ چرا که به طور دائمی از بین رفته است.
نحوه رفع ارور ۴۱۰ Gone
- در صورت امکان، ریدایرکت ۳۰۱ به یک صفحه جایگزین انجام شود.
- اگر محتوا بهطور دائم حذف شده، اجازه داده شود که این وضعیت حفظ گردد تا موتورهای جستجو ایندکس آن را حذف کنند.
۷. ارور ۴۱۸ I’m a Teapot
هفتمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۱۸ I’m a Teapot میشود که به طور غیرجدی و طنزآمیز در استاندارد پروتکل HTTP تعریف شده است. این کد به طور رسمی بخشی از RFC 2324 (یک استاندارد غیررسمی) است که تحت عنوان “Hyper Text Coffee Pot Control Protocol” یا “HTCPCP” شناخته میشود. این پروتکل بهطور شوخی و به منظور تست و آزمایش، بهویژه در دنیای برنامهنویسی و توسعه وب،ایجاد شده است.
در این استاندارد، کد ۴۱۸ نشاندهنده این است که سرور نمیتواند درخواست دریافتی را انجام دهد؛ زیرا “من یک قوری چای هستم” و قادر به “جوشاندن چای” نیست. این پیغام طنزآمیز بهطور واضح نشان میدهد که درخواست ارسالشده از سوی کلاینت غیرمنطقی است و به هیچوجه توسط سرور قابل پردازش نیست.
این کد بیشتر به عنوان یک شوخی در دنیای برنامهنویسی و توسعه وب شناخته میشود و به ندرت در عمل در سیستمهای واقعی استفاده میشود. هدف اصلی آن بهعنوان یک کد وضعیت، نمایش درخواستهایی است که در دنیای واقعی هیچگاه منطقی یا جدی نیستند. بنابراین شما به ندرت با این ارور مواجه خواهید شد مگر در موارد خاص و شوخیآمیز در محیطهای توسعه یا تست.
نحوه رفع ارور ۴۱۸ I’m a Teapot
- با برنامهنویس به طور منطقی صحبت کنید
۸. ارور ۴۲۶ Upgrade Required
هشتمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۲۶ Upgrade Required است. این ارور به کاربر یا سیستم اعلام میکند که پروتکلی که برای ارسال درخواست استفاده کرده است دیگر پشتیبانی نمیشود و باید به نسخهای جدیدتر ارتقا یابد. این خطا زمانی رخ میدهد که سرور از نسخههای خاصی از پروتکلهای ارتباطی، مانند HTTP پشتیبانی میکند و نسخه فعلی که برای درخواست استفاده شده، دیگر معتبر یا بهروز نیست. برای مثال، اگر یک سرور جدیدتر از HTTP/2 یا HTTP/3 استفاده کند و درخواست دریافتی از سمت کلاینت از نسخههای قدیمیتر مثل HTTP/1.1 باشد، سرور ممکن است این ارور را بهعنوان پاسخ برگرداند تا به کلاینت بگوید که برای ادامه ارتباط باید از پروتکل جدیدتری استفاده کند.
نحوه رفع ارور ۴۲۶ Upgrade Required
- بررسی شود که پروتکل TLS یا HTTP/2 در سرور فعال است.
- اگر سرویس یا API خاصی استفاده میشود، باید به نسخه جدیدتر آن ارتقا داده شود.
۹. ارور ۴۲۹ Too Many Requests
نهمین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۲۹ Too Many Requests است که نشان میدهد کاربر یا سیستم درخواستهای زیادی را در مدت زمانی کوتاه به سرور ارسال کرده است. این خطا بهطور خاص برای جلوگیری از بار اضافی بر روی سرور یا جلوگیری از حملات انجام میشود. در این شرایط، سرور بهدلیل ارسال بیش از حد درخواستها توسط یک کاربر یا سیستم، دسترسی را محدود میکند تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
این نوع خطا بهویژه در زمانهایی که سیستمها یا سرورها برای مقابله با حملات DDoS (Denial of Service) یا سایر حملات مشابه استفاده میشوند، بسیار مشاهده میشود. در حملات DDoS، مهاجم با ارسال تعداد زیادی درخواست در مدت زمان کوتاه سعی میکند منابع سرور را اشباع کرده و آن را از کار بیندازد. بنابراین، بسیاری از سرورها و سیستمها از این ارور برای محدود کردن تعداد درخواستها استفاده میکنند تا از بروز مشکلات امنیتی و عملکردی جلوگیری کنند.
نحوه رفع ارور ۴۲۹ Too Many Requests
- نرخ ارسال درخواستها کاهش داده شود.
- از تأخیرهای مناسب (Rate Limit) در درخواستها استفاده گردد.
- با مدیر سرور برای افزایش محدودیت درخواستها تماس گرفته شود.
۱۰. ارور ۴۳۱ Request Header Fields Too Large
دهمین و آخرین خطا از خطاهای سری ۴۰۰، مربوط به ارور ۴۳۱ Request Header Fields Too Large میشود. در پروتکل HTTP، هر درخواست شامل هدرهایی است که اطلاعات مختلفی مانند نوع مرورگر، زبان، کوکیها، اطلاعات احراز هویت و غیره را منتقل میکنند. هدرها نقش مهمی در انتقال اطلاعات دارند و سرور با استفاده از آنها میتواند درخواست را پردازش کند.
این خطا زمانی رخ میدهد که یکی از هدرها یا مجموعه هدرهای درخواست به قدری بزرگ باشند که سرور نمیتواند آنها را پردازش کند. ممکن است هدرها شامل مقدار زیادی داده (مثل کوکیها یا مقادیر طولانی برای ویژگیهای خاص) یا درخواستهای پیچیده باشند که اندازه آنها فراتر از محدودیتهای تعیینشده برای سرور است. این محدودیتها میتوانند به دلایل امنیتی، کارایی یا ظرفیت پردازش سرور تعیین شده باشند.
به عبارت دیگر، ارور ۴۳۱ نشاندهنده این است که درخواست فرستادهشده توسط کلاینت به سرور حاوی هدرهایی است که بسیار بزرگتر از حد مجاز هستند و بنابراین سرور قادر به پردازش آن نمیشود. این مشکل با کاهش اندازه هدرها و سادهسازی اطلاعات ارسالشده برطرف میشود.
نحوه رفع ارور ۴۳۱ Request Header Fields Too Large
- مقدار دادههای ارسالشده در هدر کاهش داده شود.
- کش مرورگر پاک شود.
- تنظیمات سرور برای پذیرش هدرهای بزرگتر بررسی گردد.
تأثیر خطاهای سری ۴۰۰ بر تجربه کاربری
خطاهای سری ۴۰۰ نه تنها بهعنوان مشکلات فنی در نظر گرفته میشوند بلکه میتوانند تأثیرات روانشناختی و تجربی عمیقی بر کاربران بگذارند. این نوع خطاها باعث میشود کاربران احساس کنند که کنترل کافی بر تعامل خود با سایت ندارند و تجربهای منفی از برند و محصول شما به دست آورند.
وقتی یک کاربر با خطای ۴۰۰ مواجه میشود، احتمالاً تصور میکند که سایت شما مشکلات اساسی دارد، چه از لحاظ فنی یا حتی در فرآیند تعامل با آن. این باورها به راحتی میتوانند به افت نرخ تبدیل، کاهش نرخ بازگشت، یا حتی افزایش نرخ ترک (bounce rate) منجر شوند. در این وضعیت، به ویژه اگر خطای ۴۰۰ به صورت مکرر رخ دهد، کاربران شروع به جستجو برای جایگزینهای مشابه میکنند که تجربهی بهتری را برای آنها فراهم کند.
استراتژیهای پیشگیری از خطاهای سری ۴۰۰
برای پیشگیری از خطاهای سری ۴۰۰، نیاز به استراتژیهای عملی و فنی دارید که به بهبود تجربه کاربری و اطمینان از عملکرد پایدار سایت کمک میکند:
۱. بهینهسازی فرآیند ورودی کاربر: استفاده از اعتبارسنجی دقیق ورودیها و ارائه فیدبک سریع به کاربران میتواند از بروز خطاهای سری ۴۰۰ جلوگیری کند. برای مثال هنگام پر کردن فرمها، بررسی کنید که تمامی فیلدها به درستی پر شده باشند تا درخواستها به طور صحیح ارسال شوند.
۲. تعاملات واضح و خطای قابل فهم: زمانی که خطای ۴۰۰ رخ میدهد، پیام خطا باید روشن و قابل فهم باشد. باید توضیح دهید که چرا درخواست نامعتبر است و راهحلهای ممکن برای اصلاح آن را ارائه دهید. این به کاهش استرس و سردرگمی کاربران کمک میکند.
۳. اطمینان از تطابق با استانداردهای URL: پیادهسازی مکانیسمهایی که اطمینان میدهند آدرسهای URL با استانداردهای وب سازگارند، یکی از استراتژیهای مؤثر است. این کار به جلوگیری از خطاهای مربوط به URLهای نادرست یا اشتباه کمک میکند.
۴. مانیتورینگ و گزارشدهی: ایجاد سیستمی برای نظارت بر خطاهای سری ۴۰۰ به صورت خودکار و ارائه گزارشهای دقیق به تیم فنی، میتواند باعث شناسایی سریعتر مشکلات و اصلاح آنها شود. این امر بهویژه در سایتهای پیچیده با تعاملات زیاد کاربری اهمیت دارد.
