کلاکینگ (Cloaking) یکی از تکنیک‌های بحث‌برانگیز در دنیای سئو است که اغلب با اهداف فریب دادن موتورهای جستجو و کسب رتبه‌های بهتر در نتایج جستجو استفاده می‌شود. در ظاهر این روش می‌تواند راهی سریع برای ارتقای رتبه سایت در کلمات کلیدی رقابتی به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که کلاکینگ یک شگرد سئو کلاه سیاه است که می‌تواند به قیمت از دست دادن اعتبار سایت و جریمه‌های سنگین تمام شود! در این مقاله به بررسی کلاکینگ، تفاوت کلاکینگ با شخصی‌سازی محتوا و پیامدهای استفاده از کلاکینگ پرداخته خواهد شد.
کلاکینگ (Cloaking) چیست و چگونه در سئو به کار می‌رود؟
کلاکینگ (Cloaking) به‌عنوان یکی از تکنیک‌های شناخته‌شده در حوزه سئو کلاه سیاه شناخته می‌شود و نوعی فریب‌دادن موتورهای جستجو تلقی می‌گردد. در این روش، دو نسخه متفاوت از یک صفحه به دو گروه مخاطب مجزا نمایش داده می‌شود:
- نسخه‌ای به کاربران انسانی
- نسخه‌ای به ربات‌های موتورهای جستجو مانند گوگل یا بینگ.
آنچه که این تکنیک را خطرناک می‌سازد، عدم تطابق عمدی بین محتوایی است که برای ایندکس شدن توسط موتور جستجو ارائه می‌گردد و آنچه کاربر واقعی در هنگام بازدید از سایت مشاهده می‌کند. هدف اصلی از این روش، فریب الگوریتم‌های رتبه‌بندی و کسب جایگاه بهتر در نتایج جستجو برای کلمات کلیدی خاص است؛ بدون آنکه محتوای واقعی صفحه، شایستگی لازم را برای آن رتبه داشته باشد.
کلاکینگ برخلاف دیگر تکنیک‌های بهینه‌سازی محتوا، مبتنی بر شفافیت و بهبود تجربه کاربری عمل نمی‌کند؛ بلکه تمرکز آن تنها بر دست‌کاری نتایج موتور جستجو است. به همین دلیل این روش به‌طور مستقیم نقض‌کننده سیاست‌های گوگل و دیگر موتورهای جستجو تلقی می‌شود و در صورت شناسایی، می‌تواند پیامدهای جدی برای سایت به‌همراه داشته باشد. این تکنیک بیشتر توسط سایت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در پی نتایج سریع و کوتاه‌مدت هستند. بدون آنکه اصول سئو پایدار و تجربه کاربری را رعایت کنند.
چرا برخی سایت‌ها از کلاکینگ استفاده می‌کنند؟
دلیل اصلی این رویکرد آن است که محتوایی که برای موتور جستجو بهینه‌سازی شده، اغلب فاقد جذابیت، انسجام و کارایی لازم برای کاربران واقعی است و نمی‌تواند تجربه کاربری مناسبی را فراهم آورد. از همین رو برخی مدیران سایت تصمیم می‌گیرند تا دو نسخه مجزا از محتوا تهیه کنند؛ نسخه‌ای به‌ظاهر مفید و پرمحتوا برای خزنده‌های گوگل و نسخه‌ای دیگر تبلیغاتی یا کم‌ارزش برای کاربران انسانی.
هرچند این اقدام در ابتدا ممکن است باعث رشد ناگهانی ترافیک، بهبود رتبه کلمات کلیدی و افزایش کلیک‌پذیری شود؛ اما این دستاوردها در اکثر موارد موقتی بوده و دوام چندانی ندارند. الگوریتم‌های گوگل با گذشت زمان، پیچیده‌تر و دقیق‌تر شده‌اند و به‌سادگی می‌توانند موارد کلاکینگ را شناسایی کرده و سایت‌های خاطی را جریمه یا حتی از نتایج جستجو حذف کنند. بنابراین استفاده از کلاکینگ یک راهکار پرریسک و غیراخلاقی محسوب می‌شود که می‌تواند اعتبار دامنه، جایگاه برند و ترافیک ارگانیک سایت را در بلندمدت به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.
مهم‌ترین روش‌های اجرای کلاکینگ در سایت‌ها
کلاکینگ می‌تواند به شیوه‌های مختلفی در سطح وب اجرا شود و بسته به میزان مهارت فنی طراح آن، شکل‌های ساده یا بسیار پیچیده‌ای به خود بگیرد. هدف اصلی در تمام این روش‌ها، ارائه محتوای متفاوت به کاربران و موتورهای جستجوست. در ادامه به رایج‌ترین شیوه‌های اجرای کلاکینگ پرداخته شده است:
کلاکینگ بر پایه آی‌پی (IP-based Cloaking)
در این روش، سرور سایت با بررسی آدرس آی‌پی بازدیدکننده تشخیص می‌دهد که آیا درخواست مربوط به یک کاربر انسانی است یا یک ربات خزنده مانند گوگل‌بات. در صورتی که آی‌پی شناسایی‌شده متعلق به یکی از ربات‌های شناخته‌شده گوگل باشد، نسخه‌ای خاص و سئوشده از محتوا برای ایندکس شدن ارسال می‌شود. در مقابل برای بازدیدکنندگان عادی، نسخه‌ای کاملا متفاوت نمایش داده می‌شود که ممکن است شامل تبلیغات، محتوای کم‌کیفیت یا حتی موارد بی‌ربط با موضوع اصلی صفحه باشد. این تکنیک به‌صورت گسترده در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت اما اکنون با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی گوگل و هوش مصنوعی، به‌راحتی قابل شناسایی است.
کلاکینگ بر اساس User-Agent
در این شیوه، مکانیزم شناسایی به جای آی‌پی بر پایه شناسه مرورگر (User-Agent) عمل می‌کند. هر درخواست اینترنتی شامل یک User-Agent است که اطلاعاتی درباره نوع مرورگر، سیستم‌عامل و منبع درخواست ارائه می‌دهد. سایت‌ها می‌توانند این اطلاعات را تحلیل کرده و اگر مشخص شود که درخواست از سوی یک ربات جستجوگر ارسال شده، محتوای متفاوتی را به آن نمایش دهند. این روش در مقایسه با آی‌پی‌بیس ساده‌تر پیاده‌سازی می‌شود اما دقت آن پایین‌تر است و امکان خطا یا تشخیص اشتباه وجود دارد. بسیاری از اسکریپت‌های قدیمی سئو کلاه سیاه از این روش برای فریب خزنده‌ها استفاده می‌کردند.
استفاده از جاوااسکریپت برای تغییر محتوای قابل مشاهده
در این تکنیک، نسخه ابتدایی و ساده‌ای از محتوا در کد HTML اولیه بارگذاری می‌شود تا توسط موتور جستجو ایندکس شود اما پس از بارگذاری کامل صفحه در مرورگر کاربر، با کمک جاوااسکریپت محتوای اصلی جایگزین نسخه قبلی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، کاربر محتوایی متفاوت از آنچه گوگل دیده است مشاهده می‌کند. این روش به‌خصوص در صفحات تبلیغاتی یا پاپ‌آپ‌ها کاربرد دارد. با وجود آنکه در برخی موارد استفاده از جاوااسکریپت برای بارگذاری تدریجی محتوا امری طبیعی در طراحی مدرن محسوب می‌شود اما اگر هدف اصلی آن پنهان‌سازی محتوا از گوگل باشد، به‌عنوان کلاکینگ شناخته شده و مشمول جریمه خواهد بود.
آیا کلاکینگ برای سئو مفید است یا مضر؟
در ابتدا کلاکینگ ممکن است به‌عنوان یک راهکار جذاب و مؤثر برای بهبود سریع رتبه سایت در نتایج جستجوی گوگل به نظر برسد. بسیاری از مدیران سایت‌ها و متخصصان سئو به‌دنبال دستیابی به نتایج فوری در جستجوها هستند و کلاکینگ به‌عنوان روشی برای فریب دادن الگوریتم‌های گوگل و کسب جایگاه بهتر در کلمات کلیدی رقابتی می‌تواند بسیار وسوسه‌انگیز باشد. به‌ویژه در شرایطی که رقابت در برخی حوزه‌ها به شدت افزایش یافته و دستیابی به رتبه‌های برتر نیازمند بهینه‌سازی‌های پیچیده و زمان‌بر است، کلاکینگ به‌عنوان یک تکنیک سئو کلاه سیاه (Black Hat SEO) به‌نظر می‌رسد که می‌تواند نتایج فوری و قابل توجهی به همراه داشته باشد.
با این حال واقعیت این است که کلاکینگ برخلاف سیاست‌های سختگیرانه و اصولی گوگل در زمینه ارائه محتوای معتبر و مناسب به کاربران است. این روش با هدف فریب موتور جستجو و نمایش محتوای متفاوت به ربات‌های جستجو و کاربران انسانی اجرا می‌شود که به‌وضوح با اصول شفافیت و برابری در تعامل با موتورهای جستجو مغایرت دارد. گوگل و سایر موتورهای جستجو به‌طور مداوم الگوریتم‌های خود را به‌روز می‌کنند تا روش‌های کلاکینگ و دیگر تکنیک‌های سئو کلاه سیاه را شناسایی کنند.
بنابراین در صورت شناسایی این تکنیک توسط الگوریتم‌های گوگل یا دیگر سیستم‌های تشخیص تقلب، تأثیرات منفی شدیدی می‌تواند بر سئو سایت وارد شود. این تأثیرات شامل کاهش شدید رتبه سایت در نتایج جستجو، حذف کامل از ایندکس گوگل یا حتی جریمه‌های سنگین‌تر است که می‌تواند به آسیب‌های جبران‌ناپذیر برای اعتبار و جایگاه سایت منجر شود. بنابراین علی‌رغم جذابیت اولیه این تکنیک، استفاده از آن به‌طور کلی برای سایت‌ها به هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود چرا که پیامدهای منفی آن می‌تواند به‌طور دائمی ترافیک و بازدید سایت را کاهش دهد.
فرق کلاکینگ با شخصی‌سازی محتوا و تست A/B
در بسیاری از موارد کلاکینگ به‌طور اشتباه با روش‌هایی همچون شخصی‌سازی محتوا یا تست‌های A/B مقایسه می‌شود؛ چرا که در هر دو این تکنیک‌ها محتوای متفاوتی به کاربران نمایش داده می‌شود. با این حال تفاوت‌های اساسی و مهمی بین این روش‌ها و کلاکینگ وجود دارد که باید به‌وضوح روشن شوند.
در تست A/B، هدف این است که دو یا چند نسخه از یک صفحه برای گروه‌های مختلف کاربران آزمایش شود تا اثربخشی هر نسخه در بهبود تجربه کاربری، نرخ تبدیل یا دیگر معیارهای مهم مشخص شود. در این روش، تغییرات ایجاد شده صرفا برای کاربران واقعی نمایش داده می‌شود و هیچ فریب یا پنهان‌سازی محتوای خاصی از موتورهای جستجو وجود ندارد. این کار با هدف بهبود تجربه کاربران و بهینه‌سازی عملکرد سایت انجام می‌شود و نه به منظور گمراه‌کردن و فریب الگوریتم‌های جستجو.
تست A/B چیست و چگونه آن را پیاده‌سازی کنیم؟
از سوی دیگر در شخصی‌سازی محتوا، هدف این است که محتوا یا پیشنهادات سایت با توجه به رفتار و نیازهای خاص هر کاربر تغییر یابد. به‌عنوان مثال یک فروشگاه آنلاین ممکن است محصولات مشابه یا مرتبط با جستجوهای قبلی یک کاربر را به‌طور خاص به او نمایش دهد. این تغییرات نیز صرفا برای کاربران طراحی شده و هیچ تأثیری بر آنچه که موتور جستجو می‌بیند ندارد. در این روش، هدف ایجاد تجربه‌ای منحصر به فرد برای هر کاربر است تا احتمال تعامل بیشتر و رضایت کاربر افزایش یابد.
استفاده ناخواسته از کلاکینگ چگونه اتفاق می‌افتد؟
در برخی موارد کلاکینگ به‌صورت ناخواسته و بدون اطلاع مدیر سایت رخ می‌دهد و این مسئله می‌تواند برای بسیاری از مدیران وبسایت‌ها بسیار گیج‌کننده و نگران‌کننده باشد. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که پیکربندی برخی از افزونه‌ها یا ابزارهای بهینه‌سازی سایت به‌درستی انجام نشود. به‌عنوان مثال برخی افزونه‌ها ممکن است به‌طور خودکار تغییرات یا تنظیمات خاصی در نحوه نمایش محتوا ایجاد کنند که منجر به ایجاد نسخه‌های مختلف برای ربات‌های موتور جستجو و کاربران واقعی شود. این تغییرات به‌طور غیرعمدی می‌تواند منجر به تشخیص کلاکینگ از سوی موتور جستجو شود.
علاوه بر این، یکی دیگر از عواملی که می‌تواند منجر به ایجاد کلاکینگ ناخواسته شود، اجرای ناهماهنگ تست‌های A/B است. تست‌های A/B برای آزمایش نسخه‌های مختلف صفحات و ارزیابی عملکرد آنها برای کاربران طراحی شده‌اند، اما اگر این تست‌ها به‌درستی تنظیم نشوند یا محتواهای مختلف به‌طور نادرست به موتور جستجو و کاربران نمایش داده شود، این امکان وجود دارد که گوگل آن را به‌عنوان کلاکینگ شناسایی کند. چنین اشتباهاتی از سوی مدیران سایت‌ها ناآگاهانه و بدون قصد فریب دادن الگوریتم‌های گوگل انجام می‌شود.
همچنین، استفاده از نسخه‌های AMP (Accelerated Mobile Pages) یا ابزارهای نمایش پویا بدون در نظر گرفتن اصول و راهکارهای سئو نیز ممکن است باعث بروز مشکلاتی مشابه شود. در صورتی که نسخه‌های مختلف یک صفحه برای ربات‌های جستجو و کاربران ایجاد شود، گوگل ممکن است این تغییرات را به‌عنوان کلاکینگ شناسایی کند. این مسئله به‌ویژه زمانی اتفاق می‌افتد که محتوای اصلی و مهم سایت تنها برای کاربران نمایش داده شود و ربات‌ها محتوای بهینه‌شده و متفاوتی را مشاهده کنند. در این مواقع حتی اگر مدیر سایت قصد کلاکینگ نداشته باشد، این اشتباه می‌تواند به‌طور ناخودآگاه موجب آسیب به اعتبار سایت و رتبه‌بندی آن در موتور جستجو شود.
AMP چیست؟ تاثیر AMP بر سرعت سایت
گوگل چه برخوردی با صفحات دارای کلاکینگ دارد؟
طبق راهنمای رسمی گوگل، استفاده از تکنیک کلاکینگ به‌طور قطعی و آشکار نقض سیاست‌های وب‌مستر گوگل به شمار می‌رود. گوگل برای حفظ شفافیت و کیفیت نتایج جستجو، همواره بر این مسئله تأکید دارد که سایت‌ها باید محتوای یکسان و معتبر را برای هر دو گروه کاربران واقعی و ربات‌های موتور جستجو نمایش دهند. بنابراین زمانی که گوگل متوجه شود که یک سایت از روش کلاکینگ استفاده کرده است، به‌طور مستقیم و جدی با آن برخورد خواهد کرد.
در ابتدا به‌عنوان بخشی از فرآیند شناسایی و هشدار، گوگل از طریق کنسول جستجو یک اخطار رسمی به مدیر سایت ارسال می‌کند. این اخطار حاوی توضیحاتی است مبنی بر اینکه سایت در حال نقض سیاست‌های جستجو است و باید اقدامات اصلاحی انجام شود. اگر پس از دریافت این اخطار، سایت همچنان به استفاده از کلاکینگ ادامه دهد و مشکل رفع نشود، گوگل ممکن است اقدام به اعمال پنالتی‌های دستی یا الگوریتمی کند.
پنالتی‌های دستی به این معنا هستند که یک تیم انسانی از گوگل سایت را مورد بررسی قرار داده و تشخیص داده است که کلاکینگ در آن وجود دارد، بنابراین رتبه‌بندی سایت به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. همچنین، پنالتی‌های الگوریتمی به‌طور خودکار از سوی الگوریتم‌های گوگل اعمال می‌شوند و می‌توانند به‌طور مشابه رتبه سایت را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. در این شرایط، ممکن است رتبه سایت در نتایج جستجو به پایین‌ترین حد خود برسد و ترافیک سایت به میزان زیادی کاهش یابد.
پنالتی گوگل چیست؟ راه های تشخیص و رفع ۱۰۰ درصدی آن
در موارد بسیار شدید و جدی اگر گوگل متوجه شود که کلاکینگ به‌طور عمدی و در مقیاس بزرگ انجام می‌شود و هیچگونه اصلاحی صورت نمی‌گیرد، حتی ممکن است تمام دامنه سایت را از ایندکس گوگل خارج کند. این اقدام به معنای حذف کامل سایت از نتایج جستجوی گوگل است؛ به‌طوری که سایت هیچ‌گاه در نتایج جستجو نمایش داده نخواهد شد و تمامی صفحات آن از ایندکس گوگل حذف خواهند شد. این وضعیت برای یک سایت می‌تواند فاجعه‌بار باشد؛ چرا که ترافیک و اعتبار سایت به‌طور کامل از بین می‌رود و بازگرداندن آن به وضعیت قبلی بسیار دشوار خواهد بود.
چگونه تشخیص دهیم سایتمان دچار کلاکینگ شده است؟
برای تشخیص این موضوع که آیا سایت دچار کلاکینگ شده است یا خیر، ابزارهایی وجود دارند که می‌توانند به‌طور مؤثر به مدیران سایت‌ها کمک کنند تا تفاوت‌های موجود بین نسخه‌ای که موتور جستجو مشاهده می‌کند و نسخه‌ای که به کاربران نمایش داده می‌شود، شناسایی کنند. یکی از این ابزارهای مفید، ویژگی “Fetch as Google” در کنسول جستجوی گوگل (Google Search Console) است.
این ابزار به مدیران سایت‌ها این امکان را می‌دهد که نسخه‌ای از صفحه را مشاهده کنند که گوگل به‌عنوان ربات جستجو آن را می‌بیند. با استفاده از این ویژگی، می‌توان دقیقا مشاهده کرد که گوگل چه محتوایی را از صفحه بارگذاری می‌کند و آن را در نتایج جستجو نشان می‌دهد. این کار به‌ویژه مهم است زیرا ممکن است گوگل نسخه‌ای از صفحه را ببیند که از نظر محتوا یا ساختار با نسخه‌ای که کاربران واقعی مشاهده می‌کنند، تفاوت زیادی داشته باشد
علاوه بر این، استفاده از ابزارهای پیشرفته‌تری همچون Screaming Frog می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر مشکلات کلاکینگ کمک کند. این ابزار قادر است ساختار سایت و نحوه نمایش صفحات را به‌طور جامع بررسی کرده و اطلاعاتی در مورد نسخه‌های مختلف صفحات در اختیار قرار دهد. در صورتی که تفاوت‌های عمده‌ای مشاهده شود، احتمالا سایت دچار کلاکینگ شده است.
همچنین مشاهده و تحلیل لاگ‌های سرور یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای بررسی رفتار ربات‌های جستجو است. این لاگ‌ها اطلاعات دقیقی درباره درخواست‌هایی که ربات‌های موتور جستجو از سرور دریافت کرده‌اند، ارائه می‌دهند. با بررسی این لاگ‌ها می‌توان مشاهده کرد که ربات‌ها چه محتوایی را از سایت درخواست کرده‌اند و آیا این محتوا با آنچه که به کاربران واقعی نشان داده می‌شود، هم‌خوانی دارد یا خیر. این فرآیند می‌تواند به مدیران سایت کمک کند تا به‌طور مؤثرتر تشخیص دهند که آیا کلاکینگ در سایت آنها به‌طور غیرمجاز اجرا می‌شود یا خیر و به‌سرعت اقدامات لازم برای رفع مشکل انجام دهند.
عواقب استفاده از کلاکینگ در سئو
مهم‌ترین و جدی‌ترین عواقب استفاده از تکنیک کلاکینگ شامل کاهش شدید اعتماد گوگل به سایت، افت ناگهانی و قابل توجه ترافیک سایت، اعمال پنالتی بر روی دامنه،و حتی حذف کامل صفحات از نتایج جستجوی گوگل است. این مشکلات می‌توانند تأثیرات بسیار منفی و غیرقابل جبرانی بر سئو سایت داشته باشند و در بسیاری از موارد، به کاهش شدید رتبه سایت در نتایج جستجو منجر شوند.
زمانی که گوگل متوجه شود که یک سایت از کلاکینگ استفاده کرده است، به‌طور خودکار شروع به اعمال جریمه‌های سخت‌گیرانه‌ای می‌کند که این جریمه‌ها می‌توانند در بلندمدت برای سایت‌ها بسیار آسیب‌زننده باشند. به‌ویژه در صورتی که سایت از روش‌های غیرقانونی برای فریب گوگل استفاده کند، سایت نه تنها ممکن است دیگر در نتایج جستجو نمایش داده نشود، بلکه تمامی تلاش‌ها و منابعی که برای بهبود سئو و کسب رتبه در گوگل صرف شده است بی‌نتیجه خواهد ماند.
این نوع جریمه‌ها به‌ویژه برای برندهایی که مدت زمان زیادی صرف ساخت و حفظ اعتبار آنلاین خود کرده‌اند، می‌تواند به یک فاجعه تبدیل شود. زمانی که اعتماد گوگل به یک سایت کاهش می‌یابد، دیگر هیچگونه کمکی از سوی موتور جستجو برای بهبود رتبه سایت ارائه نخواهد شد و به‌طور کلی شانس نمایش سایت در نتایج جستجو به حداقل خواهد رسید.
در چنین شرایطی حتی با وجود بهترین تلاش‌ها و استراتژی‌های سئو، بازگشت به وضعیت قبلی ممکن است غیرممکن باشد و اعتبار آنلاین سایت به‌شدت آسیب خواهد دید. این امر به‌ویژه برای برندهایی که در زمینه‌های رقابتی فعالیت می‌کنند و به‌سختی توانسته‌اند در بین رقبا جایگاهی پیدا کنند، می‌تواند تهدیدی جدی به‌حساب آید.
افت ترافیک و حذف صفحات از نتایج جستجو می‌تواند موجب کاهش چشمگیر بازدید از سایت، کاهش تعامل کاربران و در نهایت کاهش درآمد شود. این خسارات اغلب غیرقابل جبران هستند و ممکن است برندها مجبور شوند هزینه‌های بسیار زیادی را برای بازسازی اعتبار خود صرف کنند. در این شرایط، آسیب‌های ناشی از کلاکینگ ممکن است از جنبه‌های مختلفی مانند کاهش مشتریان، افت در فروش و از دست دادن اعتماد کاربران نیز منجر شود که برای یک کسب‌وکار آنلاین می‌تواند به معنای شکست کامل باشد.
راهکارهای پیشگیری و مقابله با کلاکینگ
برای پیشگیری از بروز کلاکینگ و اطمینان از اینکه سایت از نظر سئو در وضعیت مطلوبی قرار دارد، پیشنهاد می‌شود که همواره محتوای یکسان و سازگار به هر دو گروه کاربران و موتورهای جستجو ارائه شود. این بدین معناست که محتوای سایت باید به گونه‌ای طراحی و تنظیم شود که ربات‌های جستجو همان اطلاعاتی را مشاهده کنند که کاربران واقعی نیز به‌هنگام بازدید از سایت می‌بینند. به این ترتیب، هیچ تفاوتی بین نسخه‌ای که به موتور جستجو نمایش داده می‌شود و نسخه‌ای که کاربران مشاهده می‌کنند، وجود نخواهد داشت. این رویکرد می‌تواند از بسیاری از مشکلات احتمالی جلوگیری کند و از شناسایی سایت به‌عنوان یک سایت کلاکر توسط گوگل و دیگر موتورهای جستجو پیشگیری نماید.
