آیا تا به حال متوجه شده‌اید که چندین صفحه از سایت شما برای یک کلمه کلیدی مشابه در نتایج جستجو نمایش داده می‌شوند؟ شاید در نگاه اول این موضوع مثبت به نظر برسد، اما در واقع، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سئو یعنی کنیبالیزیشن (Keyword Cannibalization) را ایجاد کند. این پدیده زمانی رخ میدهد که چندین صفحه از یک سایت برای یک کلمه کلیدی یکسان رتبه‌بندی شوند و به‌جای تقویت یکدیگر، باعث سردرگمی گوگل و افت عملکرد کلی سایت شوند. در این مقاله، مفهوم کنیبالیزیشن، دلایل وقوع آن و راهکارهای جلوگیری از این مشکل بررسی خواهد شد تا با اتخاذ استراتژی‌های مناسب، از تأثیرات منفی آن بر سئو سایت جلوگیری شود.
کنیبالیزیشن Cannibalization چیست؟
کنیبالیزیشن (Keyword Cannibalization) یا هم‌خواری کلمات کلیدی زمانی رخ میدهد که چندین صفحه از یک سایت برای یک کلمه کلیدی مشابه یا یکسان رتبه‌بندی شوند. این اتفاق باعث میشود که گوگل نتواند تشخیص دهد کدام صفحه را در نتایج جستجو نمایش دهد. در نتیجه قدرت سئو بین صفحات تقسیم شده و عملکرد کلی سایت کاهش می‌یابد.
به بیان دیگر، با افزایش تعداد صفحات مشابه، سیگنال‌های سئو پراکنده شده و اعتبار لینک‌ها میان صفحات مختلف توزیع میشود. در نتیجه به‌جای اینکه یک صفحه قوی‌تر در جایگاه برتر قرار گیرد، چندین صفحه ضعیف‌تر در رقابت با یکدیگر قرار می‌گیرند. علاوه بر این، کاربران نیز ممکن است هنگام جستجو با چندین صفحه مشابه از یک سایت مواجه شوند که این امر می‌تواند تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار داده و نرخ تبدیل را کاهش دهد.
اهمیت کنیبالیزیشن در سئو
کنیبالیزیشن یکی از مشکلات پنهانی اما بسیار مهم در سئو است که می‌تواند به شدت بر عملکرد سایت در نتایج جستجو تاثیر بگذارد. بسیاری از مدیران وب‌سایت‌ها و تولیدکنندگان محتوا بدون آگاهی از این مسئله، چندین صفحه را با هدف رتبه‌گیری برای یک کلمه کلیدی مشابه ایجاد می‌کنند. در نگاه اول، این کار ممکن است مفید به نظر برسد؛ اما در واقع باعث تقسیم اعتبار و سیگنال‌های سئوی بین صفحات مختلف میشود که در نهایت منجر به کنیبالیزیشن میشود.
سئو چیست؟ تعریف SEO به زبان ساده
از آنجایی که گوگل تلاش میکند بهترین و مرتبط‌ترین صفحه را برای کاربران نمایش دهد، زمانی که چندین صفحه از یک سایت برای یک عبارت رقابت کنند، گوگل دچار سردرگمی میشود. نتیجه این امر می‌تواند کاهش رتبه هر دو صفحه، کاهش نرخ کلیک (CTR) و حتی حذف برخی صفحات از نتایج جستجو باشد. در برخی موارد، ممکن است گوگل به اشتباه صفحه‌ای را نمایش دهد که ارزش کمتری دارد. درحالی‌که صفحه‌ای که بهتر به نیاز کاربر پاسخ میدهد، رتبه پایین‌تری بگیرد.
علاوه بر این، کنیبالیزیشن می‌تواند باعث کاهش نرخ تبدیل (Conversion Rate) شود. زمانی که چندین صفحه به‌جای تقویت یکدیگر با هم رقابت می‌کنند، کاربران دچار سردرگمی شده و تجربه کاربری ضعیفی خواهند داشت. به‌خصوص اگر یکی از صفحات اطلاعات ناقص‌تری ارائه دهد، ممکن است کاربر به جای انتخاب گزینه مناسب، سایت را ترک کند.
کنیبالیزیشن چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
کنیبالیزیشن در سئو زمانی اتفاق می‌افتد که چندین صفحه از یک وبسایت برای یک کلمه کلیدی مشابه یا یکسان رتبه بگیرند. در نتیجه، این صفحات با یکدیگر رقابت می‌کنند و باعث کاهش عملکرد کلی سایت در نتایج جستجو می‌شوند. این مشکل در وب‌سایت‌هایی رخ میدهد که استراتژی محتوایی مشخصی ندارند یا به‌صورت ناخواسته مطالب مشابهی را بارگذاری کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین دلایل وقوع این مشکل عبارتند از:
1. ایجاد چندین صفحه با هدف رتبه‌گیری برای یک کلمه کلیدی
گاهی اوقات مدیران سایت‌ها تصور می‌کنند که هرچه تعداد صفحات بیشتری برای یک کلمه کلیدی خاص داشته باشند، شانس آن‌ها برای رتبه گرفتن افزایش می‌یابد. اما در عمل این استراتژی باعث سردرگمی گوگل و تضعیف سیگنال‌های سئو در میان صفحات میشود.
2. محتوای مشابه یا تکراری
در برخی وب‌سایت‌ها مقالاتی با عناوین متفاوت اما با محتوای بسیار مشابه وجود دارد. این شباهت باعث میشود که گوگل به درستی تشخیص ندهد کدام صفحه ارزش بیشتری دارد و ممکن است صفحات کمتر مرتبط را در نتایج جستجو نمایش دهد.
3. ایجاد صفحات فرود متعدد برای یک هدف مشترک
برخی کسبوکارها برای یک محصول یا خدمت خاص، چندین صفحه فرود (Landing Page) ایجاد می‌کنند که همگی روی یک کلمه کلیدی تمرکز دارند. این صفحات به‌جای تقویت یکدیگر، با هم رقابت کرده و باعث کاهش نرخ کلیک و کاهش رتبه در نتایج جستجو می‌شوند.
4. دسته‌بندی‌های نادرست در سایت
در فروشگاه‌های اینترنتی یا سایت‌های محتوایی، گاهی یک محصول یا مقاله در چندین دسته‌بندی قرار می‌گیرد که منجر به ایجاد صفحات متعددی با آدرس‌های مختلف اما محتوای یکسان میشود. این مسئله باعث ایجاد مشکل محتوای تکراری و کنیبالیزیشن میشود.
5. استفاده نادرست از تگ‌های کنونیکال و ریدایرکت‌ها
در برخی مواقع، عدم استفاده صحیح از تگ کنونیکال (Canonical Tag) یا نادیده گرفتن ریدایرکت‌های مناسب، می‌تواند باعث شود که صفحات مشابه به‌جای تقویت یکدیگر، با هم رقابت کنند و تأثیر منفی همانند کنیبالیزیشن بر سئو سایت بگذارند.
چرا کنیبالیزیشن برای سئو خطرناک است؟
کنیبالیزیشن می‌تواند تأثیرات منفی متعددی بر روی سئو سایت داشته باشد:
1. افت رتبه در نتایج جستجو
زمانی که چندین صفحه از یک وبسایت برای یک کلمه کلیدی مشابه رقابت می‌کنند، گوگل نمی‌تواند به درستی تشخیص دهد که کدام صفحه بهترین گزینه برای نمایش در نتایج جستجو است. این امر باعث میشود که رتبه هر دو صفحه کاهش پیدا کند. زیرا گوگل سیگنال‌های سئوی مربوطه را بین آن‌ها تقسیم میکند. در نتیجه به جای اینکه یک صفحه قوی‌تر در رتبه‌های بالا قرار گیرد، چندین صفحه ضعیف‌تر در جایگاه‌های پایین‌تر ظاهر می‌شوند.
به عنوان مثال، تصور کنید یک سایت دو مقاله مجزا با عنوان‌های «بهترین تمرینات برای کاهش وزن» و «تمرینات مؤثر برای لاغری» منتشر کرده است؛ اما هر دو مقاله محتوای تقریبا یکسانی دارند و برای یک کلمه کلیدی مشابه بهینه شده‌اند. در این حالت، گوگل به جای رتبه دادن به یک مقاله قوی، آن‌ها را با هم مقایسه کرده و ممکن است هیچ‌کدام را در صفحه اول نمایش ندهد.
2. تقسیم اعتبار لینک‌ها
یکی از فاکتورهای مهم در سئو، بک‌لینک‌ها (Backlinks) هستند. هر چه یک صفحه تعداد بیشتری بک‌لینک باکیفیت دریافت کند، اعتبار بیشتری از نظر گوگل خواهد داشت. اما زمانی که چندین صفحه برای یک کلمه کلیدی وجود داشته باشد، لینک‌هایی که باید به یک صفحه متمرکز شوند، بین چندین صفحه تقسیم می‌شوند. این موضوع باعث کاهش ارزش هر صفحه شده و در نهایت مشکل کنیبالیزیشن پیش می‌آید.
اصول لینک سازی + استراتژی لینک سازی لایه ای
3. کاهش نرخ کلیک (CTR)
کنیبالیزیشن می‌تواند نرخ کلیک (Click-Through Rate یا CTR) را کاهش دهد. زمانی که کاربران در نتایج جستجو چندین صفحه مشابه از یک سایت را مشاهده می‌کنند، دچار سردرگمی می‌شوند و نمی‌دانند کدام صفحه را انتخاب کنند. در برخی موارد، ممکن است کاربران تصمیم بگیرند اصلاً روی هیچ‌کدام کلیک نکنند و به سراغ سایت‌های دیگر بروند.
CTR و رازهای تضمینی افزایش نرخ کلیک سایت
به عنوان مثال، فرض کنید یک فروشگاه اینترنتی دو صفحه متفاوت برای یک محصول مشابه دارد (مثلاً دو صفحه برای یک مدل گوشی با تغییرات جزئی در عنوان). اگر هر دو صفحه در نتایج جستجو ظاهر شوند، کاربران احتمالا بین این دو مردد می‌شوند و ممکن است اصلا روی هیچ‌کدام کلیک نکنند.
4. افت ترافیک ارگانیک
زمانی که صفحات یک سایت به جای تقویت یکدیگر، با هم رقابت می‌کنند، نه‌تنها رتبه‌بندی سایت افت میکند، بلکه ترافیک ارگانیک نیز کاهش می‌یابد. در برخی موارد، ممکن است گوگل به‌جای نمایش صفحه‌ای که بیشترین ارزش را برای کاربران دارد، یک صفحه ضعیف‌تر را انتخاب کند. این موضوع می‌تواند نرخ تبدیل (Conversion Rate) سایت را نیز کاهش دهد.
به عنوان مثال، فرض کنید یک سایت فروشگاهی برای محصولی مثل «هدفون بی‌سیم» دو صفحه جداگانه داشته باشد؛ یکی با عنوان «راهنمای خرید بهترین هدفون بی‌سیم» و دیگری «هدفون‌های بی‌سیم ارزان». اگر گوگل صفحه دوم را رتبه‌بندی کند، اما کاربران به دنبال راهنمای خرید باشند، احتمال خرید کاهش می‌یابد و در نتیجه نرخ تبدیل افت میکند.
علائم و نشانه‌های کنیبالیزیشن در سایت
برای شناسایی کنیبالیزیشن، به نشانه‌های زیر توجه کنید:
- چندین صفحه از سایت شما برای یک کلمه کلیدی رتبه می‌گیرند.
- رتبه‌بندی صفحات در حال نوسان است و جایگاه آن‌ها مدام تغییر میکند.
- نرخ کلیک و ترافیک ارگانیک کاهش پیدا کرده است.
- گوگل به‌جای یک صفحه، چندین صفحه مشابه را در نتایج جستجو نشان میدهد.
تفاوت بین کنیبالیزیشن و خوشه‌بندی محتوایی (Topic Clustering)
هرچند در نگاه اول کنیبالیزیشن و خوشه‌بندی محتوایی شبیه به هم به نظر می‌رسند، اما تفاوت مهمی دارند:
کنیبالیزیشن
صفحات به‌جای تقویت یکدیگر، باعث رقابت داخلی می‌شوند و از نظر گوگل ارزش خاصی ندارند. این مشکل زمانی رخ میدهد که چندین صفحه در یک سایت برای یک کلمه کلیدی مشابه بهینه‌سازی شوند و موتورهای جستجو نتوانند تشخیص دهند کدام صفحه را در نتایج بالاتر نمایش دهند. در نتیجه، اعتبار لینک‌ها بین این صفحات تقسیم میشود و هیچ‌کدام عملکرد مطلوبی در رتبه‌بندی نخواهند داشت. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش نرخ کلیک (CTR)، کاهش ترافیک ارگانیک و تضعیف قدرت کلی دامنه شود.
خوشه‌بندی محتوایی
در این استراتژی، یک صفحه اصلی (Pillar) با صفحات مرتبط (Cluster) تقویت میشود و هر صفحه به موضوع خاصی می‌پردازد، درحالی‌که لینک‌سازی داخلی باعث افزایش اعتبار صفحه اصلی میشود. این مدل باعث میشود موتورهای جستجو ارتباط معنایی بین محتواها را بهتر درک کنند و اعتبار کلی موضوع را افزایش دهند. در نتیجه، صفحه ستون به‌عنوان مرجع اصلی شناخته شده و صفحات خوشه‌ای، جزئیات بیشتری درباره موضوع ارائه می‌دهند. این ساختار نه‌تنها تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد، بلکه سیگنال‌های سئوی قوی‌تری به گوگل ارسال کرده و باعث ارتقای رتبه‌بندی سایت در نتایج جستجو میشود.
پیلار و کلاستر چیست | راهنمای جامع 2025
آشنایی با تگ کنونیکال (Canonical Tag)
تگ کنونیکال (Canonical Tag) یکی از استراتژی‌های مهم در سئو تکنیکال است که به موتورهای جستجو اعلام میکند کدام نسخه از یک صفحه باید به‌عنوان نسخه اصلی در نتایج جستجو نمایش داده شود و زمانی استفاده میشود که محتوای مشابه یا تکراری در چندین صفحه وجود داشته باشد.
نمونه کد تگ کنونیکال:
<link rel="canonical" href="https://example.com/main-page/" />استفاده از تگ کنونیکال در موارد زیر کاربرد دارد:
- زمانی که دو صفحه محتوای مشابه دارند اما باید هر دو حفظ شوند.
- جلوگیری از انتشار محتوای تکراری در سایت‌های فروشگاهی.
- کنترل نسخه‌های مختلف یک صفحه (مانند HTTP و HTTPS).
آشنایی با ریدایرکت‌ها در سئو
ریدایرکت‌ها یکی از مفاهیم اساسی در سئو هستند که برای هدایت کاربران و موتورهای جستجو از یک آدرس URL به آدرس دیگر استفاده می‌شوند. انواع ریدایرکت‌ها عبارت‌اند از:
ریدایرکت 301 (دائمی)
ریدایرکت 301 زمانی استفاده میشود که قصد دارید یک صفحه را به‌طور دائم به صفحه دیگری منتقل کنید. این روش نه‌تنها کاربران را مستقیما به مقصد جدید هدایت میکند، بلکه موتورهای جستجو نیز تغییر را به رسمیت شناخته و تقریبا تمام ارزش سئوی صفحه اصلی را به صفحه مقصد منتقل می‌کنند. این نوع ریدایرکت برای مواردی مانند تغییر ساختار سایت، ادغام صفحات مشابه، حذف صفحات قدیمی یا تغییر دائمی آدرس URL بسیار مناسب است. همچنین، باعث جلوگیری از ایندکس شدن نسخه‌های مختلف یک محتوا شده و به بهبود یکپارچگی سئو در سایت کمک میکند.
ریدایرکت 302 (موقتی)
ریدایرکت 302 برای شرایطی استفاده میشود که می‌خواهید یک صفحه را به‌طور موقت به آدرس دیگری هدایت کنید. این نوع ریدایرکت معمولا برای تست A/B، به‌روزرسانی موقت محتوا، تغییرات فصلی در صفحات محصول یا هدایت کاربران به یک نسخه موقت از صفحه کاربرد دارد. برخلاف ریدایرکت 301، این روش تمام اعتبار سئوی صفحه اصلی را به صفحه مقصد منتقل نمی‌کند، زیرا موتورهای جستجو این تغییر را موقتی در نظر می‌گیرند. اگر به اشتباه از ریدایرکت 302 به جای 301 استفاده شود، ممکن است موتورهای جستجو صفحه اصلی را به‌عنوان نسخه معتبر در نظر بگیرند و صفحه مقصد رتبه خوبی دریافت نکند.
ریدایرکت متا رفرش
سریع‌ترین راه پیدا کردن کنیبالیزیشن در سایت
برای پیدا کردن سریع کنیبالیزیشن در سایت، می‌تونید از Google Sheets و افزونه Search Analytics for Sheets به دو روش کمک بگیرید:
روش اول پیدا کردن کنیبالیزیشن در سایت
- افزونه Search Analytics for Sheets در Google Sheets را نصب کنید. برای نصب میبایست گزینه Extensions یا برنامه‌های افزودنی را انتخاب کنید و سپس در websote گوگل شیت، نام Search Analytics for Sheets را جستجو کنید.
- پس از نصب افزونه، در زیرمنوی برنامه‌های افزودنی در Google Sheets، گزینه Search Analytics for Sheets را انتخاب کنید و در زیرمجموعه آن، گزینه open sidebar را انتخاب کنید.
- حال برروی search console request کلیک کنید و دسترسی‌های لازم برای اتصال Google Search Console به Search Analytics for Sheets را بدهید
- از طریق افزونه، سایت مورد نظر خود را انتخاب کنید. همچنین تاریخ آن را برروی مدت زمان مورد نظر قرار داده و در بخش Group by، کوئری و پیج را انتخاب کنید. همچنین Results Sheet را برروی active sheet قرار دهید.
- از بخش Format یا قالب، گزینه قالب‌بندی شطری را انتخاب کنید و در بخش قوانین قالب‌بندی، نوع آن را برروی “فرمول سفارشی عبارت است از” قرار دهید
- در مرحله آخر، فرمول =COUNTIF($A$2:$A$18302,A2)>1 را در این بخش وارد کرده و از بخش سبک قالب‌بندی، رنگ آن را به رنگ مورد دلخواه خود تغییر داده تا به راحتی سلول‌هایی که مشکل کنیبالیزیشن دارند، مشخص شود
روش دوم پیدا کردن کنیبالیزیشن در سایت
- افزونه Search Analytics for Sheets در Google Sheets را نصب کنید. برای نصب میبایست گزینه Extensions یا برنامه‌های افزودنی را انتخاب کنید و سپس در websote گوگل شیت، نام Search Analytics for Sheets را جستجو کنید.
- پس از نصب افزونه، در زیرمنوی برنامه‌های افزودنی در Google Sheets، گزینه Search Analytics for Sheets را انتخاب کنید و در زیرمجموعه آن، گزینه open sidebar را انتخاب کنید.
- حال برروی search console request کلیک کنید و دسترسی‌های لازم برای اتصال Google Search Console به Search Analytics for Sheets را بدهید
- از طریق افزونه، سایت مورد نظر خود را انتخاب کنید. همچنین تاریخ آن را برروی مدت زمان مورد نظر قرار داده و در بخش Group by، کوئری و پیج را انتخاب کنید. همچنین Results Sheet را برروی active sheet قرار دهید.
- از منوی “Extensions” گزینه “Apps Script” را انتخاب کنید و دسترسی‌های لازم را بدهید. حال اسکریپت زیر را در محیط Apps Script وارد کنید و بعد گزینه save را کلیک کنید. با کلیک برروی گزینه Run، می‌توانید کنیبالیزیشن‌های سایت خود را مشاهده کنید:
آموزش ویدیویی پیدا کردن کنیبالیزیشن (Cannibalization)
