فایل Robots.txt چیست و چگونه آن را بسازیم؟

فایل Robots.txt یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت نحوه دسترسی ربات‌های موتورهای جستجو به بخش‌های مختلف وب‌سایت‌ها است. این فایل که در ریشه اصلی دامنه قرار میگیرد، شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها است که مشخص می‌کنند کدام بخش‌های سایت باید توسط خزنده‌ها مانند گوگل، بینگ و یاندکس پیمایش شوند و کدام بخش‌ها باید از دید آن‌ها مخفی بمانند.

استفاده از این فایل به مدیران وب‌سایت کمک می‌کند تا با تنظیم دقیق دستورات، بر ایندکس شدن صفحات و منابع سایت کنترل بیشتری داشته باشند و از صرف منابع برای پیمایش بخش‌های کم‌اهمیت یا تکراری جلوگیری کنند. در این مقاله به بررسی اهمیت، کاربرد، نحوه ساخت و تنظیمات بهترین فایل Robots.txt برای بهبود عملکرد سئو پرداخته خواهد شد.

فایل Robots.txt چیست و چه کاربردی دارد؟

فایل Robots.txt یکی از ابزارهای مهم و کاربردی در مدیریت نحوه دسترسی ربات‌های موتورهای جستجو به بخش‌های مختلف یک وب‌سایت محسوب می‌شود. این فایل که در ریشه اصلی دامنه قرار می‌گیرد، شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها است که تعیین می‌کنند کدام قسمت‌های سایت باید توسط خزنده‌های موتورهای جستجو مانند گوگل، بینگ و یاندکس پیمایش شوند و کدام بخش‌ها باید از دید آن‌ها مخفی بمانند.

استفاده از فایل Robots.txt به صاحبان وب‌سایت این امکان را می‌دهد تا کنترل بهتری بر نحوه پیمایش و ایندکس شدن صفحات خود داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است برخی صفحات مانند صفحات ورود، داشبورد مدیریت، صفحات فیلتر شده‌ی فروشگاه‌های اینترنتی یا بخش‌هایی که دارای اطلاعات حساس هستند، نیازی به ایندکس شدن در نتایج جستجو نداشته باشند. در چنین شرایطی، مدیران وب‌سایت می‌توانند با تنظیمات صحیح در این فایل، از هدر رفتن بودجه خزیدن (Crawl Budget) موتورهای جستجو جلوگیری کنند.

چرا فایل Robots.txt برای سئو مهم است؟

اهمیت این فایل در بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جستجو (SEO) غیرقابل‌انکار است. زیرا نقش بسیار مهمی در مدیریت نحوه دسترسی خزنده‌های موتورهای جستجو به بخش‌های مختلف وب‌سایت ایفا می‌کند. یکی از چالش‌های اصلی برای وب‌سایت‌های بزرگ، نحوه استفاده بهینه از بودجه خزیدن (Crawl Budget) است که موتورهای جستجو برای پیمایش صفحات یک سایت در نظر می‌گیرند.

در صورتی که این بودجه به درستی مدیریت نشود، ممکن است خزنده‌ها بخش‌هایی از سایت را که اهمیت کمتری دارند، مورد بررسی قرار دهند و در نتیجه، صفحات ارزشمند و کلیدی سایت کمتر دیده شوند یا دیرتر ایندکس شوند. با تنظیم صحیح فایل Robots.txt، می‌توان مسیرهای کم‌اهمیت یا تکراری را برای ربات‌ها محدود کرد و آن‌ها را به سمت صفحاتی که ارزش ایندکس شدن بالاتری دارند، هدایت نمود.

از دیگر مزایای این فایل، جلوگیری از ایندکس شدن صفحات غیرضروری و کم‌اهمیت است. برخی از صفحات، مانند صفحات ورود به سیستم، داشبوردهای مدیریتی، صفحات نتایج فیلتر شده در فروشگاه‌های اینترنتی و یا بخش‌هایی که دارای اطلاعات تکراری هستند، نیازی به ایندکس شدن ندارند. اگر این صفحات توسط موتورهای جستجو ایندکس شوند، ممکن است باعث کاهش کیفیت کلی ایندکس سایت شوند و از طرفی، کاربران نیز در هنگام جستجو با نتایجی مواجه شوند که ارزش چندانی برای آن‌ها ندارد. با استفاده از دستورات مناسب در فایل Robots.txt، می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد و مسیر بهینه‌ای برای ایندکس شدن صفحات سایت ایجاد نمود.

ساختار و نحوه نوشتن فایل Robots.txt

ساختار فایل robots.txt بسیار ساده و قابل‌فهم است و به‌طور کلی از چندین دستور اصلی و مهم تشکیل می‌شود که برای هدایت ربات‌های موتور جستجو و تعیین نحوه دسترسی آن‌ها به صفحات مختلف سایت استفاده می‌شود. این فایل در حقیقت یک راهنمای دقیق برای موتورهای جستجو به‌منظور تعیین اینکه کدام بخش‌های سایت باید خزیده و ایندکس شوند و کدام بخش‌ها باید از دسترسی ربات‌ها پنهان بمانند، عمل می‌کند. به عبارت دیگر، فایل robots.txt نقش یک مدیر دسترسی را ایفا می‌کند که ربات‌ها را به‌طور دقیق هدایت می‌کند.

در داخل این فایل، هر خط شامل یک دستور خاص است که به یک یا چند User-agent (ربات موتور جستجو) تعلق دارد. در واقع، User-agent‌ها همان ربات‌هایی هستند که توسط موتورهای جستجو مانند گوگل، بینگ، یاهو و دیگران استفاده می‌شوند تا صفحات وب را بررسی کنند. به‌عنوان نمونه:

User-agent: *
Disallow: /wp-admin/
Disallow: /wp-admin/admin-ajax.php
Disallow: /wp-content/plugins/

Sitemap: https://khan-mohammadi.ir/sitemap_index.xml

دستورات مهم در فایل Robots.txt

• User-agent: مشخص می‌کند که قوانین برای کدام ربات اعمال شود.
• Disallow: مسیرهایی که نباید توسط موتورهای جستجو پیمایش شوند.
• Allow: مسیرهایی که اجازه دسترسی دارند (مخصوص گوگل).
• Crawl-delay: تعیین تأخیر بین درخواست‌های خزنده‌ها.
• Sitemap: معرفی نقشه سایت به موتورهای جستجو.

چگونه یک فایل Robots.txt ایجاد کنیم؟

ایجاد فایل Robots.txt کار پیچیده‌ای نیست و می‌توان آن را با استفاده از روش‌های مختلف انجام داد. یکی از ساده‌ترین راه‌ها، استفاده از یک ویرایشگر متنی معمولی مانند Notepad در ویندوز، TextEdit در مک یا VS Code و Sublime Text برای کاربران حرفه‌ای‌تر است. در این روش، ابتدا یک فایل تکست روی سیستم خود ایجاد کنید و دستورات موردنظر برای کنترل دسترسی خزنده‌های موتورهای جستجو را در آن بنویسید. سپس این فایل را با نام robots.txt ذخیره کنید و در Public html هاست خود قرار دهید. این مسیر همان پوشه‌ای است که فایل‌های اصلی سایت در آن نگهداری می‌شود و دسترسی به آن از طریق سرور یا پنل مدیریتی سایت امکان‌پذیر است.

علاوه بر ویرایشگرهای متنی، ابزارهای آنلاین متعددی برای ایجاد خودکار فایل Robots.txt در دسترس هستند. این ابزارها به کاربران اجازه می‌دهند که بدون نیاز به دانش فنی خاصی، تنظیمات دلخواه خود را مشخص کرده و یک فایل آماده دریافت کنند. برخی از این ابزارها شامل SEO Site Checkup و Robots.txt Generator by Ryte هستند. این ابزارها رابط کاربری ساده‌ای دارند که به کاربران اجازه می‌دهد با چند کلیک، بخش‌های مجاز و غیرمجاز را تعیین کرده و فایل را دانلود کنند. سپس این فایل باید در سرور آپلود شود تا خزنده‌های موتورهای جستجو بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.

برای کاربرانی که از سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) مانند وردپرس، جوملا یا دروپال استفاده می‌کنند، افزونه‌ها و پلاگین‌هایی وجود دارند که امکان ویرایش و مدیریت این فایل را مستقیما از داخل داشبورد سایت فراهم می‌کنند. برای مثال، در وردپرس می‌توان از افزونه Yoast SEO یا Rank Math SEO استفاده کرد. این افزونه‌ها قابلیت‌های پیشرفته‌ای برای مدیریت فایل Robots.txt دارند و به کاربران اجازه می‌دهند که به‌راحتی تغییرات لازم را اعمال کنند. برخی از این افزونه‌ها حتی پیشنهادهای بهینه‌سازی نیز ارائه می‌دهند که می‌تواند به بهبود عملکرد سئو کمک کند.

بررسی و تست فایل Robots.txt

برای اطمینان از عملکرد صحیح فایل Robots.txt و بررسی اینکه آیا به درستی تنظیم شده است یا خیر، روش‌های متعددی در دسترس هستند. اولین و یکی از معتبرترین ابزارها برای این کار، Google Search Console است. این ابزار یک بخش اختصاصی برای بررسی و تست فایل Robots.txt دارد که به کاربران امکان می‌دهد خطاهای احتمالی را شناسایی کرده و در صورت نیاز تغییرات لازم را اعمال کنند. در این قسمت، می‌توان دستورات موجود در فایل را بررسی کرد و تأیید نمود که آیا خزنده‌های گوگل به صفحات موردنظر دسترسی دارند یا خیر. همچنین، در صورت وجود مشکلات دسترسی یا محدودیت‌های نادرست، این ابزار پیشنهادهایی برای رفع آن‌ها ارائه می‌دهد.

علاوه بر Google Search Console، روش ساده دیگری برای مشاهده و بررسی محتوای این فایل، وارد کردن مسیر /robots.txt در نوار آدرس مرورگر است. برای انجام این کار، کافی است آدرس سایت خود را در مرورگر وارد کرده و در انتهای آن robots.txt را اضافه کنید. به عنوان مثال:

بهترین تنظیمات Robots.txt برای سئو

برای بهینه‌سازی این فایل و بهبود عملکرد آن در موتورهای جستجو، توجه به نکات زیر ضروری است:

• از مسدود کردن مسیرهای ضروری خودداری شود

مهم است که مسیرهایی که برای عملکرد سایت ضروری هستند، مسدود نشوند. این مسیرها باید دسترسی کامل و بدون محدودیت داشته باشند تا خزنده‌های موتور جستجو بتوانند به درستی به تمامی بخش‌های ضروری سایت دسترسی پیدا کنند و آن را ایندکس کنند. مسدود کردن مسیرهای حیاتی می‌تواند به کاهش دیده شدن سایت در نتایج جستجو منجر شود.

• دسترسی به صفحات غیرضروری یا حساس محدود گردد

• باید اطمینان حاصل شود که صفحات غیرضروری یا حساس سایت که نیازی به ایندکس شدن در موتورهای جستجو ندارند، از دسترسی خزنده‌ها مسدود شوند. این کار باعث می‌شود که موتورهای جستجو تمرکز خود را بر روی صفحات اصلی و مهم بگذارند و از ایندکس شدن صفحات غیرمفید یا حساس جلوگیری شود که می‌تواند امنیت و کارایی سایت را بهبود بخشد.

• فایل Sitemap در آن گنجانده شود

اضافه کردن فایل Sitemap به فایل robots.txt کمک می‌کند تا خزنده‌های موتور جستجو به راحتی ساختار سایت شما را شناسایی کنند و به تمامی صفحات مهم دسترسی پیدا کنند. این فایل باید به صورت منظم به‌روزرسانی شود تا تمامی صفحات جدید و تغییرات در سایت به‌طور صحیح در نظر گرفته شوند.

• از استفاده نادرست Disallow برای صفحات کلیدی جلوگیری شود

در استفاده از دستور Disallow برای مسدود کردن مسیرها باید دقت لازم به خرج داده شود. مسدود کردن صفحات کلیدی که برای رتبه‌بندی و دیده شدن سایت در نتایج جستجو ضروری هستند، می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر روی سئو و دیده شدن سایت بگذارد. بنابراین باید تنها صفحاتی که به‌طور واقعی نیاز به مسدود شدن دارند، در این بخش گنجانده شوند.

آیا همه سایت‌ها به فایل Robots.txt نیاز دارند؟

استفاده از فایل robots.txt برای تمامی سایت‌ها اهمیت دارد، اما برای سایت‌های بزرگ با صفحات متعدد، این فایل به‌ویژه ضروری و حیاتی‌تر است. این فایل به‌طور کلی به موتورهای جستجو کمک می‌کند تا دسترسی به صفحات سایت را مدیریت کرده و از ایندکس شدن صفحات غیرضروری، تکراری یا حساس جلوگیری کنند.

برای سایت‌های کوچک که معمولاً تعداد صفحات کمی دارند و محتوای آن‌ها قابل‌دسترس است، استفاده از این فایل ممکن است کم‌تر احساس شود، زیرا تمامی صفحات به‌راحتی برای موتورهای جستجو قابل ایندکس هستند. اما با این حال، حتی در این سایت‌ها هم فایل robots.txt می‌تواند به مدیریت بهتر خزیدن و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک کند.

آیا Robots.txt باعث جلوگیری از نمایش صفحات در نتایج گوگل می‌شود؟

باید به این نکته توجه داشت که فایل robots.txt تنها برای مدیریت دسترسی خزنده‌ها به صفحات سایت استفاده می‌شود و به‌طور مستقیم بر نحوه نمایش صفحات در نتایج جستجو تأثیر نمی‌گذارد. این فایل به موتورهای جستجو دستور می‌دهد که کدام صفحات از سایت را می‌توانند خزیده و ایندکس کنند و به‌طور کلی به جلوگیری از ایندکس شدن برخی صفحات غیرضروری، تکراری یا حساس کمک می‌کند. به عبارت دیگر، وظیفه اصلی این فایل تنها محدود کردن یا مجاز کردن دسترسی ربات‌ها به صفحات مختلف سایت است و به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند تعیین کند که یک صفحه در نتایج جستجو ظاهر شود یا خیر.

برای جلوگیری از نمایش صفحات خاص در نتایج جستجو، استفاده از فایل robots.txt کافی نخواهد بود. برای این‌که به موتور جستجوگزاران اعلام شود که یک صفحه نباید ایندکس شود یا در نتایج جستجو نمایش داده نشود، نیاز به استفاده از روش‌های دیگری مانند متا تگ noindex در هدر صفحات داریم. این متا تگ به‌طور مستقیم به موتور جستجو می‌گوید که صفحه مورد نظر نباید ایندکس شده و به نتایج جستجو اضافه شود.

همچنین، یک روش دیگر برای کنترل ایندکس شدن صفحات و جلوگیری از نمایش آن‌ها در نتایج جستجو، استفاده از دستورالعمل‌های مخصوص در X-Robots-Tag است که این دستورالعمل‌ها می‌توانند به سرور اعلام کنند که صفحه نباید ایندکس شود. این روش می‌تواند به‌ویژه برای فایل‌های غیر HTML مانند PDF و فایل‌های دیگر مفید باشد. چرا که متا تگ‌ها به‌طور معمول فقط برای صفحات HTML اعمال می‌شوند. بنابراین، اگر هدف شما جلوگیری از نمایش صفحات خاص در نتایج جستجو باشد، استفاده از متا تگ noindex یا X-Robots-Tag روش‌های مناسب‌تری به حساب می‌آیند که تأثیر مستقیم و مؤثری دارند؛ در حالی که فایل robots.txt صرفا وظیفه محدود کردن دسترسی خزنده‌ها را به عهده دارد.

تفاوت فایل robots.txt و دستور X-Robots-Tag

فایل robots.txt و دستور X-Robots-Tag هر دو برای مدیریت نحوه دسترسی موتورهای جستجو به صفحات سایت‌ها استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی در نحوه عملکرد و کاربرد آن‌ها وجود دارد.

۱. هدف و کاربرد

• robots.txt: این فایل به موتورهای جستجو (ربات‌ها) دستور می‌دهد که کدام صفحات سایت را می‌توانند خزیده و ایندکس کنند و کدام صفحات را باید نادیده بگیرند. این فایل بیشتر برای کنترل دسترسی به صفحات مختلف سایت به کار می‌رود و بر اساس دستوراتی مانند Disallow و Allow تنظیم می‌شود. به‌طور کلی، فایل robots.txt برای محدود کردن یا مجاز کردن دسترسی ربات‌ها به صفحات مشخص استفاده می‌شود.

• X-Robots-Tag: این دستور برای کنترل نحوه ایندکس شدن صفحات و منابع مختلف سایت مانند صفحات HTML، تصاویر، و حتی فایل‌های غیر HTML مثل PDFها و ویدئوها به کار می‌رود. در واقع، X-Robots-Tag به شما اجازه می‌دهد تا به موتورهای جستجو بگویید که صفحه یا فایل خاصی نباید ایندکس شود یا از آن باید لینک داده شود. برخلاف robots.txt که فقط برای خزیدن استفاده می‌شود، X-Robots-Tag به‌طور خاص برای کنترل ایندکس شدن صفحات و منابع مختلف مفید است.

۲. محدودیت‌ها

• robots.txt: این فایل تنها می‌تواند دسترسی خزنده‌ها را محدود کند، اما تأثیری بر روی ایندکس شدن صفحات ندارد. یعنی اگر رباتی به صفحه‌ای دسترسی پیدا کند، ممکن است آن صفحه در نتایج جستجو ظاهر شود، حتی اگر از robots.txt اجازه دسترسی داده شده باشد.

• X-Robots-Tag: این دستور تأثیر مستقیم بر ایندکس شدن صفحات و منابع دارد. حتی اگر یک ربات به صفحه‌ای دسترسی پیدا کند، با استفاده از X-Robots-Tag می‌توانید تعیین کنید که این صفحه نباید ایندکس شود یا در نتایج جستجو ظاهر شود. این دستور می‌تواند برای کاهش ترافیک غیرضروری به صفحات یا منابع خاص بسیار مفید باشد.

۳. محدوده عملکرد

• robots.txt: این فایل فقط بر دستگاه‌های خزنده تاثیر می‌گذارد که اجازه دارند از آن استفاده کنند. به همین دلیل، اگر موتور جستجویی تصمیم بگیرد که قوانین فایل robots.txt را نادیده بگیرد، هیچ مانعی برای خزیدن و ایندکس کردن وجود ندارد.

• X-Robots-Tag: این دستور به‌طور دقیق‌تر به کنترل نحوه ایندکس شدن صفحات و منابع در سطح HTTP headers می‌پردازد، بنابراین می‌تواند برای تمام انواع منابع (نه فقط صفحات HTML) اعمال شود و این قابلیت را فراهم می‌کند که حتی فایل‌هایی که نمی‌توانند از طریق robots.txt کنترل شوند، مثل تصاویر، ویدئوها یا فایل‌های PDF، از ایندکس شدن جلوگیری کنند.

۴. میزان دقت و انعطاف‌پذیری

• robots.txt: این فایل بیشتر به مدیریت دسترسی و جلوگیری از خزیدن به صفحات مشخص محدود است و نمی‌تواند مستقیماً مانع ایندکس شدن یک صفحه شود. به همین دلیل، دقت آن در کنترل ایندکس شدن صفحات کمتر است.

• X-Robots-Tag: این دستور بسیار دقیق‌تر است و می‌تواند به‌صورت انتخابی برای هر نوع محتوای خاص اعمال شود، که این موضوع باعث انعطاف‌پذیری بالای آن در مدیریت ایندکس شدن صفحات مختلف می‌شود. به‌عنوان مثال، می‌توانید به‌طور خاص برای یک فایل PDF بگویید که نباید ایندکس شود، در حالی که با استفاده از robots.txt قادر به انجام چنین کاری نیستید.

سفارش خدمات سئو و طراحی سایت

مشاوره رایگان